“Wpływ kryzysu COVID-19 na finanse JST. Jak praktycznie uratować je przed zapaścią” to tytuł właśnie wydanej przez Wydawnictwo Municipium S.A. książki Mariusza Gołaszewskiego. Dzięki mecenatowi Aesco Group trafi ona niebawem bezpłatnie do włodarza każdej JST w Polsce. Robimy to w ramach naszej misji wsparcia silnej samorządności w Polsce.
Informacja o książce:
W połowie marca 2020 r. rozpoczął się bezprecedensowy kryzys gospodarczy w Polsce. Samorządy w ciągu 30 lat istnienia nigdy nie były świadkiem zapaści o porównywalnej skali.
Jak się zachować w takim kryzysie? Jak obronić finanse JST przed najgorszym? Na co zwrócić szczególną uwagę? Czy jesteśmy w stanie powstrzymać rosnące zadłużenie? Czy jesteśmy w stanie wyjść na prostą w ciągu roku czy dwóch?
Na te pytania w sposób bardzo praktyczny, omawiając przykłady i dając wiele wskazówek, odpowiada książka Mariusza Gołaszewskiego, dotycząca sposobów obrony JST przed najgorszymi skutkami kryzysu COVID-19.
Autor, który od 12 lat zgłębia istotę kryzysów gospodarczych, skupia się na sposobach przeciwdziałania utracie płynności finansowej, omawia ryzyka związane z utratą zdolności kredytowej i podaje sposoby, jak się z nimi zmierzyć. Książka bardzo na czasie i potrzebna właśnie teraz.
Mariusz Gołaszewski jest ekspertem i praktykiem rynku finansowego, w ramach Aesco Group przeprowadził dla samorządów ponad 500 projektów w zakresie finansowania inwestycji i rozwiązywania problemów z długiem. Wykładowca akademicki i szkoleniowiec. Posiada wieloletnie doświadczenie zdobyte na stanowiskach managerskich w zarządach firm konsultingowych oraz w bankowości. W 2005 r. współtworzył pierwszy w Polsce dedykowany bank sektora publicznego. Ukończył stosunki międzynarodowe oraz podyplomowe studia z zakresu rachunkowości i zarządzania w Szkole Głównej Handlowej, a także z prawa podatkowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Posiada dyplom Professional Risk Manager oraz dyplom ACCA. Autor publikacji w piśmie Samorządu Terytorialnego „Wspólnota”.
Książka trafi w lipcu 2020 roku do włodarzy wszystkich jednostek samorządu terytorialnego w Polsce
Przedmowa dr Arkadiusza Kamińskiego*
Temat skutków kryzysu wywołanego pandemią Covid-19 jest i będzie przedmiotem szeregu opracowań i rozpraw naukowych. Być może odpowiedzą one na szereg stawianych dziś pytań, ale postawią także szereg nowych i zwrócą uwagę na zjawiska wcześniej niedostrzegane. Po szoku, jakiego wszyscy doznaliśmy pracując zdalnie i czekając na zapowiedzi powrotu do normalności, przyjdzie czas na ustalenie jakie skutki wywołał lockdown i jak mamy funkcjonować w nowej rzeczywistości. Prezentowana pozycja jest na pewno jedną z pierwszych, która odważnie naświetla te problemy finansów samorządowych, które wymagają szybkiego rozwiązania i rozważnych działań ze strony władz samorządowych.
Mariusz Gołaszewski, autor tej książki, ma za sobą nie tylko doświadczenie wynikające zarówno z wieloletniej pracy w sektorze bankowym, jak i z późniejszej współpracy z tym sektorem, ale przede wszystkim wiedzę na temat zmagania się jednostek samorządowych z problemami finansowania i podejmowania przez nie takich działań, które, biorąc każdorazowo pod uwagę skalę tych problemów, dają gwarancję uniknięcia wielu pojawiających się obecnie zagrożeń.
Ujawniło się nowe oblicze finansów publicznych. Rola państwa i sektora publicznego w ratowaniu gospodarki ukazuje, jak silna jest zależność między finansami publicznymi a dochodami generowanymi przez wszystkie podmioty gospodarcze a ich mobilnością i zdolnością do sprostania trudnościom wywołanym zastojem, przerwaniem ciągów technologicznych i zablokowaniem rynków finansowych. Te zjawiska w skali makro miały swoje odbicie w Polsce.
Rozwój podsektora samorządowego, podsycany przez środki unijne na niespotykaną dotychczas skalę, odbywał się przy znaczącym udziale środków zwrotnych, kredytów i obligacji organizowanych przez wszystkie szczeble jednostek samorządowych. Teraz zadłużone i obciążane rosnącymi wydatkami bieżącymi samorządy muszą zmierzyć się z kolejnym problemem. A skarbnicy, których rola rośnie wraz ze stopniem trudności finansowania ciągle wzrastających potrzeb w wydatkach bieżących i presji inwestycyjnej, oczekują nie tylko lepszych regulacji prawnych, ale głównie dostępu do wiedzy i nowoczesnych rozwiązań finansowych. Tylko to pozwoli na zastąpienie ubytku dochodów publicznych, wywołanego kryzysem, zobowiązaniami dłużnymi.
W jakim stopniu będzie to możliwe do zaakceptowania przez rząd i władze samorządowe? Na to pytanie odpowiedzi musi udzielić nie tylko władza, ale także rynek finansowy, który przejmie na siebie odpowiedzialność i ryzyko związane z prowadzoną polityką finansowania sektora publicznego. Ale jednocześnie musimy pamiętać, że rozmiary kryzysu, jego skutki i środki, jakie są dziś angażowane przez rządy wszystkich krajów, uświadamiają wszystkim jak ważne jest prowadzenie długofalowej polityki zarządzania długiem publicznym, w tym również długiem potencjalnym. Poszerzenie świadomości o skutkach i następstwach obecnego kryzysu to główny atut tej książki.
Rozwój w warunkach silnego zadłużenia publicznego, niskiego poziomu stóp procentowych, ale też rozwój w warunkach istotnego ryzyka niezrównoważonego budżetu w większości podmiotów publicznych, to zupełnie nowe zjawiska w polskiej historii. Czy prowadzenie ambitnych programów inwestycyjnych, przy dodatkowo zwiększonych „sztywnych” wydatkach publicznych ponoszonych przez samorządy da się pogodzić z utrzymaniem sztywnych ograniczeń finansowych, dyscypliną budżetową i stosowaniem rozbudowanych formuł limitujących zadłużenie? I jaki nowy sens ma dzisiaj zasada subsydiarności czy samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego.
Głównym przesłaniem książki jest ukazanie rozmiarów działań, które jednostki samorządu terytorialnego w Polsce będą musiały podjąć w najbliższych latach. Poszukiwanie nowych rozwiązań, pozwalających na lepsze radzenie sobie w trudnych warunkach czasu kryzysu i oparcie się na wiedzy oraz dobrze przygotowanej i sprawnie funkcjonującej administracji samorządowej stanowi nadzieję, której trudno nie podzielać.
W książce tej znajdziecie Państwo również nowe spojrzenie na szereg nowych aspektów funkcjonowania samorządu wywołanych kryzysem 2020 r. Pojawiają się bowiem, dotychczas nie dostrzegane lub nie darzone większym zainteresowaniem, zagadnienia utrzymania płynności finansowej czy równowagi budżetowej powiązanej ze strategią zadłużenia. Napięcia w tej sferze, wywołane kryzysem, zmuszą do ponownej oceny efektywności prognoz związanych z wieloletnim planowaniem finansowym. Tutaj rola doradców finansowych, jaką proponuje nam autor tej książki, będącej swoistym przewodnikiem w czasach kryzysu, staje się nieoceniona.
Autor zwraca też uwagę na potrzebę kierowania się, w obecnych niepewnych czasach, oceną ryzyka związanego z finansami publicznymi i na konieczność zabezpieczania się przed nim. Bo polityka finansowania potrzeb jednostek samorządowych, w warunkach relatywnie niskich stóp procentowych, uwypukla znaczenie tego właśnie elementu zarządzania.
Publikacja ta spełnia jeszcze jedną rolę. W okresie gwałtownego wzrostu zadłużenia publicznego pokazuje, jak istotne jest poszukiwanie przemyślanej, opartej na wiedzy i doświadczeniu strategii zarządzania długiem jednostek samorządu terytorialnego. Akceptowanej nie tylko przez agencje ratingowe, ale także przez regionalne izby obrachunkowe, sejmiki i rady. Bo to pomoże z pewnością wyjść z obecnego kryzysu z tarczą, a nie na tarczy.
*dr Arkadiusz Kamiński
były wieloletni dyrektor Departamentu Długu Publicznego Ministerstwa Finansów oraz Biura Długu i Restrukturyzacji Wierzytelności i Zastępca Skarbnika Miasta st. Warszawy, autor książek i publikacji z zakresu finansowania sektora publicznego i zarządzania długiem.
